Ochrona drewna na zewnątrz budynku to temat, który budzi wiele pytań – zarówno wśród właścicieli domów jednorodzinnych, jak i wykonawców. Najczęściej rozważanymi preparatami do zabezpieczenia powierzchni drewnianych są impregnaty oraz lakiery. Czym się różnią i który z nich rzeczywiście lepiej chroni drewno przed działaniem wilgoci, słońca, grzybów czy owadów? W tym artykule porównujemy ich właściwości, zastosowanie i skuteczność – opierając się wyłącznie na faktach.
Jak działają impregnat i lakier?
Impregnat i lakier to zupełnie różne produkty, które działają w inny sposób i pełnią inne funkcje. Impregnat przede wszystkim wnika w głąb drewna. Jego zadaniem jest ochrona materiału „od środka” – czyli zabezpieczenie włókien drewna przed nasiąkaniem wodą, atakiem pleśni, sinizny, grzybów i owadów. W zależności od składu, impregnat może również zawierać dodatki hydrofobowe lub pigmenty, które ograniczają wpływ promieniowania UV.
Lakier natomiast działa powierzchniowo. Tworzy widoczną, twardą powłokę ochronną, która izoluje drewno od wpływów zewnętrznych, takich jak ścieranie, zabrudzenia czy słońce. Nie wnika w strukturę drewna, a jego skuteczność zależy w dużej mierze od grubości i jakości nałożonej warstwy. Lakier można porównać do ochronnej „skorupy” – zapewnia połysk i podkreśla rysunek słojów, ale sam nie wystarczy, by zabezpieczyć drewno przed wilgocią w trudnych warunkach atmosferycznych.
Kiedy warto sięgnąć po impregnat?
Impregnat to absolutna podstawa ochrony każdego drewna stosowanego na zewnątrz. Jest szczególnie ważny w przypadku surowego drewna, które nie było wcześniej fabrycznie zabezpieczone. Dzięki temu, że wnika głęboko w strukturę drewna, wzmacnia je i sprawia, że jest mniej podatne na rozwój mikroorganizmów i chłonięcie wody.
Stosując impregnat, nie uzyskujemy połysku ani widocznej warstwy ochronnej. Zamiast tego otrzymujemy matowe wykończenie, które może wyglądać bardzo naturalnie – szczególnie gdy użyjemy bezbarwnej wersji. Warto jednak pamiętać, że impregnaty bez dodatków barwiących lub filtrów UV nie chronią drewna przed blaknięciem pod wpływem słońca. Dlatego do zabezpieczenia drewna eksponowanego na działanie promieni UV najlepiej wybrać impregnat z pigmentem.
Impregnat nie zabezpiecza przed ścieraniem – dlatego nie sprawdzi się jako jedyny środek ochronny na powierzchniach takich jak schody, podesty czy poręcze. W takich przypadkach powinien być traktowany jako warstwa gruntująca, na którą nałożymy kolejne preparaty nawierzchniowe.
Lakier – efektowny, ale wymagający
Lakiery cieszą się dużą popularnością wśród osób, które chcą uzyskać estetyczne, gładkie wykończenie drewna – z połyskiem lub w wersji satynowej. Lakier tworzy twardą, zabezpieczającą powłokę, która skutecznie chroni przed ścieraniem i zabrudzeniami. Jest też dobrym wyborem do drewna, które nie ma bezpośredniego kontaktu z wodą – np. zadaszonych balustrad, elementów altanek, mebli ogrodowych ustawionych pod dachem.
Lakier dobrze chroni przed promieniowaniem UV, ale tylko wtedy, gdy zawiera odpowiednie filtry. Nowoczesne lakiery zewnętrzne często mają w składzie substancje blokujące promienie słoneczne, co zapobiega żółknięciu i pękaniu drewna. Niemniej jednak należy pamiętać, że lakier to produkt typowo powierzchniowy – nie zabezpiecza drewna od środka.
Dużą wadą lakierów jest ich podatność na uszkodzenia przy długotrwałym wystawieniu na zmienne warunki atmosferyczne. Woda, mróz, śnieg i promienie UV z czasem prowadzą do mikropęknięć w powłoce, przez które wilgoć może wnikać w drewno. W takich przypadkach dochodzi do łuszczenia się lakieru – a jego renowacja jest znacznie trudniejsza niż w przypadku impregnatu. Przed nałożeniem nowej warstwy trzeba zazwyczaj całkowicie usunąć starą, co wymaga szlifowania lub zastosowania środków chemicznych.
A może lakierobejca lub lazura?
Na rynku dostępne są również produkty łączące cechy impregnatu i lakieru – takie jak lakierobejce, lazury ochronne lub oleje z pigmentem. To preparaty, które jednocześnie wnikają w drewno i tworzą na jego powierzchni cienką warstwę ochronną. W praktyce stanowią kompromis pomiędzy skutecznością ochrony biologicznej a estetycznym wykończeniem powierzchni.
Lakierobejce dobrze zabezpieczają drewno przed wilgocią, promieniowaniem UV i umiarkowanym ścieraniem. Są dostępne w wielu kolorach i stopniach połysku, co pozwala łatwo dopasować je do charakteru ogrodu, elewacji czy tarasu. Co ważne – preparaty te są również łatwiejsze w renowacji niż lakiery: wystarczy umyć powierzchnię i nałożyć nową warstwę, bez konieczności szlifowania.
Lazury i bejce to często wybierane produkty do zabezpieczania domków letniskowych, płotów, altanek czy elewacji drewnianych. Są także polecane do ochrony drewna egzotycznego, które nie zawsze dobrze współpracuje z tradycyjnymi lakierami.
Co wybrać do zabezpieczenia drewna na zewnątrz?
Wybór odpowiedniego preparatu zależy przede wszystkim od przeznaczenia drewna i warunków, w jakich będzie ono użytkowane. Jeśli drewno będzie miało kontakt z wodą, ziemią lub będzie wystawione na intensywne działanie warunków atmosferycznych – lepszym rozwiązaniem będzie impregnat. Dobrze zabezpieczy je od środka i pozwoli zachować trwałość na lata.
Jeśli natomiast zależy Ci na estetycznym wykończeniu powierzchni drewnianych, które nie są narażone na silne opady deszczu czy mróz – można zastosować lakier. Jednak i wtedy warto uprzednio zaimpregnować drewno, by nie dopuścić do rozwoju grzybów czy pleśni.
Najlepsze efekty często daje połączenie różnych preparatów. Drewno surowe można najpierw zabezpieczyć impregnatem, a następnie pokryć lakierobejcą lub lazurą nawierzchniową. Takie podejście pozwala uzyskać kompleksową ochronę: zarówno przed wilgocią, jak i przed słońcem czy uszkodzeniami mechanicznymi.
Podsumowanie
Impregnat i lakier to dwa zupełnie różne produkty, które pełnią inne funkcje i sprawdzają się w innych sytuacjach. Impregnat działa od środka i zapewnia trwałą ochronę biologiczną, natomiast lakier odpowiada za estetykę i powierzchniową odporność na ścieranie. W praktyce najbezpieczniej jest traktować impregnat jako podstawę ochrony, a dopiero później decydować, czy zależy nam na połysku (lakier), czy na delikatnej powłoce ochronnej (lazura lub lakierobejca). Dzięki temu drewno na zewnątrz będzie nie tylko ładne, ale przede wszystkim trwałe.