Jak przygotować system na gwałtowne zmiany klimatu?Ekstremalne zjawiska pogodowe w Polsce występują coraz częściej i z większą intensywnością. W ostatnich latach obserwujemy nie tylko gwałtowne burze i wichury, ale także powodzie błyskawiczne, gradobicia czy fale upałów. Gwałtowne zmiany pogodowe wpływają na zakłócenie infrastruktury energetycznej i stają się realnym zagrożeniem dla gospodarstw domowych z własną fotowoltaiką. Otovo, firma specjalizująca się w instalacjach PV, wyjaśnia, jak ograniczyć szkody oraz zabezpieczyć się, aby utrzymać działanie domu nawet w czasie długotrwałych blackoutów.
W 2024 roku szczególnie dotkliwe skutki przyniosła powódź w dorzeczu Odry, porównywana do powodzi tysiąclecia z 1997 roku, oraz seria trąb powietrznych w centralnej Polsce. Nasz kraj doświadczył w tym samym czasie rekordowych fal upałów, jak i gwałtownych burz z tornadami. W Bielsku-Białej intensywne opady rzędu 127 mm w ciągu 12 godzin doprowadziły do powodzi błyskawicznej i ponad 2 200 interwencji straży pożarnej. Według Atlasu skutków zjawisk ekstremalnych w Polsce, w latach 2001–2019 kraj tracił średnio 6 mld zł rocznie w wyniku szkód pogodowych, a całkowite straty mogły przekroczyć 180 mld zł, jeśli uwzględni się konsekwencje pośrednie.
W obliczu tych zjawisk instalacje fotowoltaiczne, które dla wielu gospodarstw domowych są podstawą niezależności energetycznej, również są narażone na uszkodzenia i przerwy w pracy. Najczęstsze zagrożenia to uszkodzenia mechaniczne paneli spowodowane wiatrem lub gradem, ryzyko podtopień instalacji naziemnych oraz przerwy w dostawach prądu wynikające z awarii sieci elektroenergetycznych. W praktyce oznacza to, że właściciele paneli słonecznych, mimo własnej produkcji energii, pozostają bez zasilania podczas blackoutów, o ile nie przewidzieli możliwości produkcji wyspowej.
— W czasie blackoutu system PV automatycznie się wyłączy, nawet jeśli w danej chwili produkuje energię. To wynika z zasad bezpieczeństwa. Instalacja nie może podawać prądu do sieci, gdy pracują nad nią służby energetyczne. Dlatego jedynym sposobem na utrzymanie zasilania w domu jest wyposażenie systemu w magazyn energii. Wówczas energia z paneli nie jest tracona, tylko gromadzona w akumulatorach i może zasilać najważniejsze urządzenia domowe — wyjaśnia Kamil Jeznach, dyrektor generalny Otovo w Polsce.
Fotowoltaika odporna na warunki klimatyczne
Projektowanie odpornych instalacji fotowoltaicznych w Polsce wymaga uwzględnienia zarówno warunków klimatycznych, jak i różnorodności podłoży, na których są montowane. W przypadku instalacji dachowych kluczowe znaczenie ma dobór systemów montażowych odpowiednich dla konstrukcji dachu, certyfikaty odporności na obciążenia wiatrem i śniegiem oraz wcześniejsze badania wytrzymałościowe konstrukcji.
— Instalacje naziemne wiążą się z innymi wyzwaniami. Wymagają solidnych fundamentów, zabezpieczenia przed podmyciem czy odpowiedniej wysokości montażu, by zmniejszyć ryzyko zalania — komentuje Kamil Jeznach.
Niezależnie od rodzaju instalacji, ogromną rolę odgrywa dobór komponentów o podwyższonej wytrzymałości, zwłaszcza w regionach najbardziej narażonych na ekstremalne zjawiska pogodowe. — Częstym błędem jest niedoszacowanie obciążeń lub brak adaptacji projektu do specyfiki lokalnej. To właśnie na etapie projektowania decyduje się, jak instalacja poradzi sobie w kryzysowych warunkach — wskazuje dyrektor generalny Otovo w Polsce.
Zmiany klimatu sprawiają, że na znaczeniu zyskują magazyny energii oraz systemy backupowe, które pozwalają gospodarstwom domowym zachować minimum niezależności podczas przerw w dostawach prądu. Standardowe instalacje PV bez baterii automatycznie wyłączają się przy zaniku napięcia w sieci, dlatego kluczowe jest uzupełnienie systemu o akumulatory i rozwiązania pozwalające na zasilanie awaryjne instalacji domowej.
Integralną częścią nowoczesnych instalacji jest monitoring i automatyczne systemy bezpieczeństwa. Dzięki nim użytkownik może zdalnie śledzić parametry instalacji, stan naładowania magazynu energii czy reakcje systemu na zmienne warunki pogodowe. Ważnym kierunkiem rozwoju jest integracja fotowoltaiki z systemami ostrzeżeń meteorologicznych, które pozwalają przygotować instalację na burze, grad czy silne podmuchy wiatru.
— W przypadku instalacji naziemnych dodatkowo stosuje się zabezpieczenia mechaniczne, takie jak ogrodzenia czy drenaż, aby ograniczyć ryzyko uszkodzeń podczas podtopień. Automatyczne wyłączniki i czujniki krytycznych parametrów sprawiają, że instalacja sama reaguje na zagrożenia, minimalizując ryzyko poważniejszej awarii — dodaje Kamil Jeznach.
Bezpieczeństwo przede wszystkim
Eksploatacja instalacji w ekstremalnych warunkach wymaga od użytkownika znajomości podstawowych procedur bezpieczeństwa. Podczas burz czy gradobicia kluczowe jest unikanie ingerencji w działającą instalację. Natomiast w sytuacji powodzi odłączenie systemu zgodnie z instrukcją producenta. Wysokie temperatury niosą ryzyko przegrzewania się instalacji naziemnych, dlatego panele FV powinny uwzględniać odpowiednią cyrkulację powietrza.
— Po wystąpieniu zjawisk ekstremalnych konieczne są procedury sprawdzające. Instalację warto skontrolować pod kątem mechanicznych uszkodzeń. Dokumentowanie szkód nie tylko ułatwia proces odszkodowawczy, ale także pozwala na ocenę trwałości systemu. W sytuacjach, gdy sieć elektroenergetyczna jest niedostępna, instalacja z magazynem energii może funkcjonować autonomicznie, choć czas takiej pracy zależy od pojemności baterii i ograniczeń użytkownika w konsumpcji energii — zaznacza Kamil Jeznach.
Elementem budującym odporność całego systemu jest serwis instalacji. Firmy takie jak Otovo wdrażają procedury, które zapewniają możliwie krótki czas reakcji po zgłoszeniu usterki. Instalacje dachowe i naziemne różnią się dostępnością serwisową. W przypadku tych drugich łatwiejsze jest szybkie usunięcie awarii. Regularne przeglądy sezonowe, sprawność części zamiennych i długoterminowe gwarancje magazynów energii zwiększają pewność działania całej instalacji.
Nie bez znaczenia są aspekty prawne i ubezpieczeniowe. Ochrona polisy powinna obejmować nie tylko same panele, ale również magazyny energii. Zakres ubezpieczenia bywa różny w zależności od tego, czy instalacja znajduje się na dachu czy na gruncie, dlatego warto sprawdzić szczegółowe warunki i wymogi dotyczące dokumentacji szkód. Ważnym elementem pozostaje także odpowiedzialność za ewentualne szkody wyrządzone przez instalację. Na przykład w sytuacji, gdy elementy systemu zostaną uszkodzone przez wiatr i zagrażają otoczeniu.
Podsumowanie
Statystyki pokazują, że zmiany klimatyczne już dziś przekładają się na wzrost ryzyka awarii i przerw w dostawach energii. Raport ENTSO-E „Winter Outlook 2024-2025” wskazuje, że Polska w warunkach niekorzystnej pogody może być narażona na niedobory energii. Inwestycja w magazyny energii i systemy backupowe staje się więc nie tylko rozwiązaniem komfortowym, ale także ekonomicznie uzasadnionym, biorąc pod uwagę koszty potencjalnych strat i przestojów.
Ostatecznie o bezpieczeństwie, wydajności i trwałość instalacji decyduje faza projektu i jego wykonanie, dlatego warto zostawić procesy te w rękach fachowców, którzy znają normy budowlane oraz mają doświadczenie w realizacji i eksploatacji domowych systemów PV. Ekstremalne warunki pogodowe mogą prowadzić do mikropęknięć paneli, degradacji ich sprawności czy zabrudzenia błotem w instalacjach naziemnych. Wszystko to obniża efektywność systemu i zwiększa koszty eksploatacyjne. Z drugiej strony magazyny energii pozwalają nie tylko na funkcjonowanie w trybie awaryjnym, ale też na oszczędności, na przykład poprzez korzystanie z energii zgromadzonej w bateriach w godzinach szczytowych cen.
# # #
O Otovo:
Otovo to wiodący europejski dostawca rozwiązań fotowoltaicznych, którego misją jest uczynienie energii odnawialnej dostępną i opłacalną dla gospodarstw domowych. Firma łączy innowacyjność, zrównoważony rozwój i obsługę dopasowaną do potrzeb Klientów, oferując najwyższej jakości panele fotowoltaiczne, magazyny energii, ładowarki do pojazdów elektrycznych oraz inteligentne systemy zarządzania energią (HEMS). Dzięki elastycznym opcjom finansowania – zakupowi bezpośredniemu lub modelowi subskrypcyjnemu – Otovo umożliwia korzystanie z energii słonecznej bez dużych inwestycji początkowych.
Firma Otovo jest obecna na 13 rynkach europejskich. Działa w modelu marketplace, zapewniając klientom dostęp do fachowego doradztwa, certyfikowanych instalatorów i najlepszej relacji ceny do jakości – z pełnym wsparciem na każdym etapie użytkowania systemu.
Więcej informacji: www.otovo.pl
Źródło: Otovo