Polska stoi przed ogromnym wyzwaniem, czyli dekarbonizacją ponad 14 milionów budynków mieszkalnych. Większość z nich, szczególnie obiekty powstałe przed 2000 rokiem, charakteryzuje się niską efektywnością energetyczną. Trudności dotyczą głównie budynków z wielkiej płyty oraz starej zabudowy jednorodzinnej, gdzie głównym źródłem ciepła pozostają kotły na paliwa stałe.
– Aby osiągnąć neutralność klimatyczną, Polska musi przyspieszyć tempo modernizacji niemal czterokrotnie. Zamiast obecnego 1% rocznie potrzebujemy 3,8%. Tylko tak realnie można obniży
emisję i koszty energii w sektorze budownictwa – podkreśla Łukasz Tondel, dyrektor ds. inwestycji i ESG w SRDK STUDIO.
Zmiana systemowa zamiast drobnych korekt
Obecne tempo termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła nie pozwala na osiągnięcie zakładanych celów klimatycznych. Hamulcem są przestarzałe systemy grzewcze oparte na węglu i gazie, trudności w podejmowaniu decyzji przez wspólnoty mieszkaniowe oraz brak wiedzy właścicieli, którzy nie zawsze dostrzegają długofalowe korzyści z modernizacji.
Potrzebne są zdecydowane działania na wielu płaszczyznach – od zwiększenia dotacji i stworzenia systemu preferencyjnych kredytów, przez uproszczenie procedur administracyjnych i wprowadzenie klas energetycznych budynków, aż po szeroko zakrojone kampanie edukacyjne i doradztwo dla właścicieli.
– Zeroemisyjność budownictwa do 2050 roku jest technicznie możliwa, ale wymaga odważnych decyzji, jasnych regulacji i dużych inwestycji. Kluczem będzie połączenie modernizacji istniejących zasobów z ambitnymi standardami dla nowo powstających budynków – dodaje Łukasz Tondel.
Budynki przyszłości – komfort, technologia, ekologia
Transformacja sektora budowlanego to nie tylko kwestie energetyczne. Do 2030 roku standardem powinny stać się budynki pasywne i zeroemisyjne, zintegrowane z odnawialnymi źródłami energii i inteligentnymi systemami zarządzania. W perspektywie 2050 roku budynki będą pełnoprawnymi elementami sieci energetycznej, a technologie takie jak druk 3D czy inteligentne materiały całkowicie zmienią sposób ich projektowania i użytkowania.
Kluczowe mechanizmy wsparcia – finansowe, prawne i organizacyjne
Bez kompleksowych narzędzi wsparcia nie uda się znacząco przyspieszyć procesu modernizacji polskich budynków. Najważniejszym obszarem są mechanizmy finansowe. Obecne programy dofinansowania są często zbyt skomplikowane lub niewystarczające, by zachęcić właścicieli do głębokiej termomodernizacji. Potrzebne jest zwiększenie wysokości dotacji, wprowadzenie preferencyjnych kredytów z dopłatą do odsetek oraz rozwój tzw. finansowania przez strony trzecie (ESCO), które pozwala pokrywać koszty inwestycji z przyszłych oszczędności energii. Istotnym bodźcem mogłyby być również ulgi podatkowe dla osób i wspólnot decydujących się na kompleksowe modernizacje.
Drugim filarem są rozwiązania prawne. Obecnie procedury administracyjne wciąż spowalniają inwestycje i zniechęcają do podejmowania działań. Uproszczenie procesu wydawania pozwoleń czy wdrożenie systemu klas energetycznych budynków od A+ do G – zaplanowane na 2026 rok – mogłoby wprowadzić większą przejrzystość i zmotywować właścicieli do modernizacji. Równie ważne jest wprowadzenie minimalnych standardów energetycznych dla budynków oraz takich rozwiązań prawnych, które ułatwią podejmowanie decyzji w dużych wspólnotach mieszkaniowych, gdzie często kilka blokujących opinii hamuje całą inwestycję.
Trzecim, równie istotnym elementem, są działania organizacyjne. Dekarbonizacja nie będzie możliwa bez dobrze przygotowanego zaplecza eksperckiego i odpowiednio przeszkolonej kadry wykonawców. Konieczne jest stworzenie sieci punktów kompleksowego doradztwa energetycznego, które zapewnią mieszkańcom wsparcie w wyborze najlepszych technologii, dostępnych programów i finansowania. Ważnym elementem są również szeroko zakrojone kampanie edukacyjne, które zwiększą świadomość społeczną. Równie istotne są praktyczne szkolenia dla instalatorów i firm budowlanych, aby sprostały rosnącemu zapotrzebowaniu na specjalistyczne usługi.
– Jeśli nie połączymy instrumentów finansowych, prawnych i organizacyjnych w spójną strategię, nie uda nam się przyspieszyć transformacji. Właściciele budynków potrzebują nie tylko pieniędzy, ale także prostych zasad i dostępu do rzetelnego doradztwa – ocenia Łukasz Tondel, dyrektor ds. inwestycji i ESG w SRDK STUDIO.
Źródło: SRDK STUDIO