Tynk mozaikowy to cienkowarstwowa wyprawa dekoracyjno-ochronna na bazie żywic (najczęściej akrylowych, czasem akrylowo-poliuretanowych) z wypełnieniem z barwionego kruszywa kwarcowego lub marmurowego o uziarnieniu zwykle 1–3 mm. Po związaniu tworzy bardzo odporną, lekko elastyczną powłokę o charakterystycznej „kamiennej” fakturze. Łączy funkcję estetyczną z wysoką odpornością mechaniczną i łatwością czyszczenia, dlatego od lat jest wybierany do stref szczególnie narażonych na zabrudzenia i uszkodzenia.
Najważniejsze właściwości
Tynk mozaikowy ma bardzo dobrą przyczepność do prawidłowo zagruntowanych podłoży mineralnych, gładzi cementowych, betonu, płyt g-k czy starych powłok malarskich o dobrej nośności. Dzięki spoiwu żywicznemu cechuje się odpornością na uderzenia, ścieranie i mycie, a także umiarkowaną elastycznością, która pomaga ograniczyć mikropęknięcia wynikające z pracy podłoża. Wyprawa jest hydrofobowa – nie chłonie łatwo brudu, a większość zabrudzeń da się zmyć wodą z delikatnym detergentem.
Istotnym ograniczeniem jest niższa paroprzepuszczalność w porównaniu z tynkami mineralnymi i silikatowymi. Z tego powodu tynk mozaikowy nie jest przeznaczony do wielkich połaci fasad ani do miejsc, gdzie odprowadzanie pary wodnej ma kluczowe znaczenie. W praktyce stosuje się go punktowo, tam gdzie liczy się trwałość i możliwość mycia.
Gdzie sprawdza się najlepiej?
Na zewnątrz: cokoły budynków, przyziemia, strefy wejściowe i podcienia, ościeża drzwi garażowych, słupy i murki ogrodzeniowe, detale narażone na ochlapywanie wodą i błotem. Dzięki uziarnieniu i barwionemu kruszywu dobrze maskuje zabrudzenia mechaniczne oraz sól drogową.
We wnętrzach: lamperie w korytarzach i na klatkach schodowych, przedsionki, wiatrołapy, ciągi komunikacyjne w szkołach i przedszkolach, ściany przy wejściach do lokali usługowych. Uwaga: tynk mozaikowy nie zastępuje hydroizolacji i nie jest przeznaczony do stref stale mokrych (brodziki, strefy prysznicowe, bezpośrednie rozbryzgi wody).
Kompatybilność z systemami ociepleń
W systemach ETICS z EPS (styropianem) tynk mozaikowy jest powszechnie stosowany w strefie cokołowej. W systemach z wełną mineralną producenci zazwyczaj zalecają inne wyprawy na większych powierzchniach ze względu na dyfuzję pary; lokalne użycie mozaiki bywa dopuszczone tylko wtedy, gdy przewiduje to dokumentacja konkretnego systemu. Zawsze warto sprawdzić zalecenia techniczne producenta danego ETICS (np. karta techniczna, aprobata/ocena techniczna).
Podłoże, przygotowanie i aplikacja
Podłoże musi być nośne, równe, czyste i suche. Resztki olejów szalunkowych, pył, kredowanie farb – do usunięcia. Przed nałożeniem stosuje się grunt podkładowy z kruszywem kwarcowym, barwiony pod kolor mieszanki, co poprawia przyczepność i eliminuje prześwity.
Nakładanie odbywa się pacą stalową nierdzewną „na grubość ziarna”, bez zacierania jak przy tynkach strukturalnych. Nadmiar należy zebrać równomiernymi pociągnięciami. Pracować trzeba w temperaturze podłoża i powietrza +5…+25°C, unikając silnego słońca, wiatru i opadów. Świeże powierzchnie chronimy przed deszczem, kurzem i zbyt szybkim wysychaniem.
Zużycie materiału
Rzeczywiste zużycie zależy od producenta i frakcji, ale orientacyjnie wynosi:
- 3–4 kg/m² dla ziarna ok. 1,0–1,2 mm,
- 4–5 kg/m² dla ziarna ok. 1,5–1,8 mm,
- 5–7 kg/m² dla ziarna ok. 2,0–3,0 mm.
Planowanie zakupów warto oprzeć na wskazaniu z karty technicznej i zamówić jedną partię kolorystyczną, aby uniknąć różnic odcienia.
Kolor a nagrzewanie i trwałość
Ciemne mieszanki mają niższe wartości HBW/TSR (mniejsza zdolność odbijania promieniowania), przez co silniej się nagrzewają. Na mocno nasłonecznionych strefach może to skutkować większymi naprężeniami termicznymi i szybszym starzeniem powłoki. Dlatego w ekspozycji południowej i zachodniej warto wybierać jaśniejsze kompozycje zgodne z zaleceniami producenta co do minimalnej jasności.
Czyszczenie i trwałość w eksploatacji
Powierzchnia tynku mozaikowego dobrze znosi mycie wodą; w razie potrzeby można użyć myjki ciśnieniowej, ale z dystansu i przy umiarkowanym ciśnieniu, by nie wypłukiwać spoiwa. W zacienionych, wilgotnych miejscach może pojawić się porastanie biologiczne – pomagają dodatki biobójcze zawarte w produkcie oraz właściwe detale odwodnienia i odcięcia kapilarnego (np. opaska żwirowa wokół cokołu).
Koszty i opłacalność
Materiałowo tynk mozaikowy bywa droższy niż klasyczne tynki mineralne, ale w strefach narażonych na zabrudzenia i uszkodzenia często okazuje się tańszy w utrzymaniu: rzadziej wymaga renowacji, można go myć i punktowo naprawiać. To dobry wybór tam, gdzie liczy się estetyka „na lata” i ograniczenie kosztów serwisu.
Najczęstsze błędy wykonawcze
- Pominięcie gruntu podkładowego lub zastosowanie nieodpowiedniego.
- Aplikacja na zbyt wilgotne lub „kredowe” podłoże.
- Praca przy pełnym słońcu, wietrze albo przed deszczem.
- Stosowanie bardzo ciemnych kolorów w strefach intensywnego nasłonecznienia wbrew zaleceniom HBW/TSR.
- Brak detali chroniących cokół (opaska, kapinos), co sprzyja zawilgoceniu i zabrudzeniom.
- Mieszanie różnych partii kolorystycznych na jednej płaszczyźnie bez zachowania granic technologicznych.
Podsumowanie
Tynk mozaikowy to trwała, estetyczna i łatwa w utrzymaniu wyprawa, idealna do miejsc szczególnie narażonych na kontakt mechaniczny, wodę rozbryzgową i zabrudzenia. Najlepiej sprawdza się punktowo: na cokołach, przy wejściach, w ciągach komunikacyjnych i lamperiach. Wymaga prawidłowego przygotowania podłoża, użycia gruntów kwarcowych i pracy w odpowiednich warunkach pogodowych. Na systemach ociepleń z EPS jest standardem w strefie przyziemia; na wełnie mineralnej jego stosowanie wymaga zgodności z dokumentacją danego systemu. Odpowiednio dobrany kolor, właściwe detale odwodnienia i staranna aplikacja zapewnią wieloletnią trwałość oraz estetykę, którą łatwo utrzymać w czystości.