Płyty (arkusze) bitumiczne to lekkie, faliste lub płaskie płyty z włókien nasyconych bitumem. Świetnie sprawdzają się na altanach, wiatach, garażach i budynkach gospodarczych: są ciche w deszczu, nie korodują i łatwo je docinać. Trwałość pokrycia zależy przede wszystkim od dotrzymania spadku dachu, właściwych zakładów i prawidłowego mocowania.
Spadek dachu i podłoże – wartości graniczne
Dla popularnych arkuszy falistych przyjmuje się:
- 5–10° – wymagane pełne poszycie (OSB, sklejka, deski).
- ≥10° – możliwy montaż na łatach/płatwiach.
- 10–15° – typowy maksymalny rozstaw łat ok. 45 cm.
- >15° – rozstaw łat do ok. 61 cm.
Zasada jest prosta: im mniejszy spadek, tym sztywniejsze i szczelniejsze powinno być podłoże. Drewno musi być suche, równe i zaimpregnowane.
Zakłady – ile wzdłuż i wszerz
Zakład podłużny (w kierunku spadku) dobieraj do spadku:
- 30 cm dla 5–10°,
- 20 cm dla 10–15°,
- 17 cm dla >15°.
Zakład boczny (na szerokości arkusza):
- przy spadkach <15° – 2 fale,
- przy spadkach >15° – co najmniej 1 fala.
Przy okapie zostaw nawis 5–7 cm nad rynną. Nie zwiększaj go „na oko”, żeby nie przeciążać krawędzi i haków.
Narzędzia i łączniki
Przygotuj: miarkę, ołówek, sznurek traserski, poziomicę, piłę o drobnym zębie lub wyrzynarkę, wkrętarkę, wiertło ok. 5,5 mm do otworów dylatacyjnych, rękawice i okulary. Do montażu używaj dedykowanych gwoździ/wkrętów z kapturkiem i uszczelką. To one zapewniają szczelność i kompensują ruchy termiczne.
Planowanie rusztu i wentylacji
Łaty układaj prostopadle do krokwi, zaczynając od okapu ku kalenicy, z rozstawem dopasowanym do spadku. Konieczna jest wentylacja połaci: wlot powietrza przy okapie i wylot przy kalenicy. Pod gąsior zastosuj taśmę wentylacyjno-uszczelniającą, która przepuszcza powietrze, a jednocześnie chroni przed nawiewanym śniegiem i owadami.
Układanie – kolejność i cięcie
Startuj od dolnego rzędu przy okapie, prowadząc pasami równoległymi do krawędzi okapu. Drugi pas zacznij „na mijankę” (od połowy arkusza), aby rozsunąć miejsca zakładów i uniknąć „schodków”. Docinaj piłą o drobnym uzębieniu, a po cięciu usuń pył. Montuj w suchy, umiarkowanie ciepły dzień – w upał arkusze są bardziej elastyczne, w chłodzie twardsze.
Mocowanie – gdzie, ile i jak
Łączniki wbijaj/wkręcaj w grzbiet fali (najwyższy punkt), nigdy w dolinę. Dzięki temu nie tworzysz kieszeni wodnych i ograniczasz ryzyko przecieków. W strefach krawędziowych oraz na zakładach mocuj w każdą falę; na łatach pośrednich zwykle co drugą falę. Całkowita liczba łączników to typowo ok. 14–20 szt. na arkusz (zależnie od długości arkusza, rozstawu łat i strefy wiatrowej).
Przed osadzeniem łącznika nawierć otwór ~5,5 mm – zostawisz luz na rozszerzalność cieplną i unikniesz „zgniecenia” uszczelki. Wkręty/gwoździe osadzaj prostopadle. Docisk ma doszczelnić uszczelkę, ale nie odkształcać fali.
Obróbki i detale
Kalenica: stosuj gąsiory systemowe z odpowiednim zakładem (co najmniej kilkanaście centymetrów) i taśmą wentylacyjno-uszczelniającą pod spodem. Gąsiory układaj pod wiatr – tak, by dominujące wiatry nie podwiewały zakładów.
Krawędzie boczne: zabezpiecz wiatrownicą. Styk ze ścianą/kominem wykonaj jako obróbkę dwuczęściową: część dolna odprowadza wodę „po wierzchu” połaci, część górna jest wprowadzona w nacięcie muru i uszczelniona elastyczną taśmą/masą.
Okap i rynny: przed układaniem arkuszy zamontuj haki rynnowe i listwę/obróbkę okapową. Pamiętaj o nawisie 5–7 cm oraz o podparciu krawędzi arkusza – nie kończ go w powietrzu.
Przejścia przez połać (kominki wentylacyjne, maszty): używaj dedykowanych kołnierzy dopasowanych do profilu fali i prowadź wodę zawsze „na zakład”, czyli po wierzchu kolejnych elementów.
Najczęstsze błędy i jak ich uniknąć
- Zbyt mały spadek bez pełnego poszycia – dla 5–10° wymagane jest deskowanie/OSB.
- Za małe zakłady – trzymaj regułę 30/20/17 cm wzdłuż i 2 fale przy spadkach <15°.
- Mocowanie w dolinie fali i zbyt mało łączników – na krawędziach i zakładach zawsze co falę.
- Brak wentylacji – obowiązkowy wlot przy okapie i wywiew przy kalenicy.
- Za duży nawis na okapie – zostań przy 5–7 cm zgodnie z systemem.
Konserwacja i czyszczenie
Raz do roku usuń liście i zabrudzenia z okapu oraz dolin, sprawdź łączniki i stan obróbek (kalenica, przyścienne, wiatrownice). Pojedyncze uszkodzenia mechaniczne naprawisz łatą systemową lub wymienisz arkusz. Do mycia stosuj łagodne środki i spłukiwanie wężem; nie używaj myjek wysokociśnieniowych, które mogłyby naruszyć powierzchnię.
Podsumowanie
Trwałe i szczelne pokrycie z płyt bitumicznych opiera się na pięciu filarach: właściwy spadek i podłoże, prawidłowe zakłady (30/20/17 cm wzdłuż; 2 fale przy spadkach <15°, 1 fala przy >15°), mocowanie w grzbiecie fali z odpowiednią liczbą łączników (ok. 14–20/arkusz), sprawna wentylacja połaci oraz staranne obróbki kalenicy, krawędzi i styków. Jeśli pracujesz na dachu o nietypowej geometrii, w strefie silnych wiatrów lub blisko granicznych spadków, trzymaj się dokładnych tabel i rysunków z instrukcji wybranego systemu i nie mieszaj elementów różnych producentów. Dzięki temu uzyskasz lekkie, ciche i długowieczne pokrycie, które nie sprawi kłopotów przez lata.