Termowizja to bezinwazyjna diagnostyka, w której kamera podczerwieni rejestruje temperaturę powierzchni dachu i elementów towarzyszących. Urządzenie nie „widzi” samego przepływu ciepła, lecz różnice temperatur, które pośrednio wskazują miejsca strat energii, nieszczelności powietrznych, mostków cieplnych oraz potencjalnych zawilgoceń. To metoda bardzo przydatna w ocenie stanu ocieplenia i wykonania detali, zwłaszcza przed planowaną termomodernizacją albo po remontach.
Kiedy wykonywać badanie?
Najlepsze warunki to stabilna pogoda bez opadów, zachmurzenie lub noc, słaby wiatr (im mniej, tym lepiej, zwykle poniżej 3–5 m/s) oraz różnica temperatur między wnętrzem a zewnętrzem ≥ 10 K. Unikaj nasłonecznienia – promienie słoneczne potrafią długo podgrzewać dach i zafałszować odczyty; optymalny czas to późny wieczór, noc lub wczesny ranek w sezonie grzewczym. Po deszczu odczekaj, aż połacie całkowicie wyschną. Warto także ustabilizować temperaturę wewnątrz budynku na kilka godzin przed badaniem i nie przeprowadzać intensywnego wietrzenia tuż przed pomiarami.
Jak się przygotować?
Zamknij okna połaciowe, wyłazy i kratki, by nie zmieniać niepotrzebnie przepływów powietrza. Ustal stałą temperaturę wewnętrzną (np. 20–22°C zimą). Jeśli to możliwe, przygotuj dostęp do poddasza lub stropodachu wentylowanego – badanie od środka często ujawnia nieszczelności paroizolacji, przerwy w ociepleniu, luki przy przejściach instalacyjnych i wokół komina. Skuteczność zwiększa połączenie termowizji z testem szczelności (blower door): lekkie podciśnienie „wyciąga” chłodne powietrze przez nieszczelności, które w obrazie IR widać wyraźniej.
Jak prowadzić oględziny?
Termowizję dachu można wykonać z gruntu (teleobiektyw), z podnośnika, dronem (z zachowaniem przepisów i bezpieczeństwa) oraz od strony strychu. Skanuj połacie systematycznie: od kalenicy ku okapom, sprawdzając kosze, naroża, attyki, obróbki blacharskie, wyłazy, świetliki, lukarny i okolice kominów. Na dachach płaskich dokładnie obejrzyj attyki, wpusty, dylatacje i przejścia instalacyjne. Rób radiometryczne zdjęcia (z zapisem danych temperatur), a nie tylko kolorowe zrzuty – ułatwi to późniejszą analizę.
Co oznaczają typowe obrazy?
Zimą na zewnątrz jaśniejsze (cieplejsze) plamy na połaci mogą wskazywać:
- braki lub ubytki ocieplenia,
- mostki cieplne w okolicy krokwi, murłat, wieńców,
- nieszczelności powietrzne przy okapach, wyłazach, świetlikach, kominach,
- zawilgocenie izolacji (inaczej akumuluje i oddaje ciepło).
Od strony strychu „zimne smugi” często świadczą o napływie powietrza z zewnątrz przez szczeliny paroizolacji lub niedokładne połączenia płyt g-k. W przypadku dachów wentylowanych pamiętaj, że planowy ruch powietrza w szczelinie wentylacyjnej może tworzyć wzory niebędące wadą.
Dachy płaskie i wilgoć
W stropodachach pełnych i dachach płaskich termowizja świetnie wspiera lokalizowanie zawilgocenia. Ze względu na inną pojemność cieplną mokre fragmenty potrafią wolniej się wychładzać, przez co po zachodzie słońca mogą być cieplejsze niż suche otoczenie. Taki sygnał traktuj jako hipotezę wymagającą potwierdzenia: badanie punktowe (odwiert i pomiar wilgoci), pomiary nieniszczące (np. impedancja) i kontrola szczelności obróbek oraz wpustów. Pamiętaj, że różny kolor lub rodzaj hydroizolacji też zmienia emisję i nagrzewanie.
Emisyjność, odbicia i kalibracja
Aby rzetelnie interpretować termogramy, ustaw w kamerze emisyjność zbliżoną do badanego materiału. Membrany i papy zwykle mają wysoką emisyjność, natomiast blachy i elementy metalowe potrafią silnie odbijać promieniowanie z otoczenia (niebo, latarnie, pobliskie budynki). To daje mylące „gorące” lub „zimne” plamy. W miejscach kluczowych możesz przykleić matową taśmę jako punkt referencyjny o znanej emisyjności. Zawsze notuj warunki: temperaturę, wilgotność, wiatr, zachmurzenie i historię nasłonecznienia.
Połączenie z testem szczelności
Termowizja połączona z blower door (niewielkie podciśnienie w budynku) znacząco ułatwia lokalizację nieszczelności powietrznych. Na dachu i poddaszu widać wtedy charakterystyczne smugi i „strzałki” temperatur w okolicach nieszczelnych połączeń warstw, przejść instalacyjnych, wyłazów i obróbek. To bardzo praktyczne narzędzie, by wskazać konkretne miejsca napraw, zamiast prowadzić kosztowne prace w ciemno.
Najczęstsze błędy interpretacji
- Mylenie przyczyny ze skutkiem. Termowizja pokazuje temperaturę powierzchni, nie wartość współczynnika U. Jaśniejsza plama nie zawsze oznacza brak ocieplenia; bywa efektem przewiewów, mostków konstrukcyjnych albo wilgoci.
- Wpływ słońca i wiatru. Nawet po kilku godzinach od nasłonecznienia połacie mogą być cieplejsze; wiatr z kolei chłodzi powierzchnię i zmniejsza kontrast.
- Brak porównania referencyjnego. Analizuj obszary o podobnym materiale i ekspozycji.
- Niewłaściwa emisyjność w ustawieniach kamery. Błędne ustawienie przekłamuje temperatury i kontrasty.
Co zrobić po badaniu?
Zanotuj i oznacz na rzucie dachu wszystkie anomalia. Dołącz zdjęcia w świetle widzialnym oraz termogramy z punktami i izotermami. Następnie:
- w przypadku nieszczelności powietrznych – uszczelnij paroizolację, obróbki i przejścia,
- przy ubytkach ocieplenia – uzupełnij izolację, popraw ciągłość przy okapie i kalenicy,
- przy zawilgoceniu – zlokalizuj źródło (nieszczelność hydroizolacji, wpustu, dylatacji), osusz lub wymień warstwy; rozważ naprawę punktową lub planową.
Pamiętaj o BHP pracy na wysokości oraz przepisach dotyczących użycia drona.
Ile można zyskać?
Precyzyjna lokalizacja ucieczek ciepła pozwala ograniczyć straty energii, poprawia komfort cieplny w pomieszczeniach poddasza i zmniejsza ryzyko kondensacji oraz degradacji materiałów. Dach ma duży udział w bilansie cieplnym budynku; usunięcie nieszczelności i przywrócenie ciągłości izolacji często przynosi wymierne oszczędności już w pierwszym sezonie grzewczym.
Podsumowanie
Skuteczna termowizja dachu to połączenie właściwych warunków pomiaru, dobrej metodyki i rozsądnej interpretacji. Wybierz porę bez słońca, wiatr możliwie mały, zapewnij odpowiedni ΔT i – jeśli możesz – połącz badanie z testem szczelności. Skanuj detale, pamiętaj o emisyjności i możliwych odbiciach. Traktuj termogramy jako mapę wskazówek, a kluczowe wnioski potwierdzaj dodatkowymi pomiarami. Dzięki temu trafnie wskażesz miejsca napraw i realnie ograniczysz ucieczki ciepła przez dach.